De haven van Gent werd gevormd in de loop van eeuwen. Hier geven we je een korte schets hoe de haven van Gent tot stand kwam…
Middeleeuwen: de haven in de Gentse binnenstad
Gent is van oudsher een centrum van handel geweest en er was reeds een verbinding met de Honte (ook wel eens Heidezee genoemd) die we nu kennen als de Westerschelde.
Vanaf de 11de eeuw groeiden de handelsactiviteiten in Gent en een groot deel van de goederen passeerde Gent via het water. De kades aan de Graslei en Korenlei waren de eerste aanzet tot een haven in Gent.
Vooral het graanstapelrecht van de stad Gent deed de haven snel groeien. Het was namelijk zo dat alle invoer van graan in het Graafschap Vlaanderen langs Gent diende te passeren. Zo werd Gent het centrum van de graanhandel in Vlaanderen.
Om de doorvaart van grotere schepen doorheen de stad mogelijk te maken, werden enkele rechte waterwegen gegraven, de zogenaamde coupures.
Het is ook van toen dat Gent steeds meer en meer een vlottere toegang tot de zee zocht voor haar handelsroute…
De geboorte van kanaalzones in Gent
Nog voor er echt sprake was van een haven in Gent was men al naarstig op zoek naar kanaalzones die de handel op het water vereenvoudigen en vooral versnelden.
Zo werd in de 13de eeuw een kanaal gegraven van Gent naar Damme (de Lieve) om zo door te steken naar de Noordzee. Maar doorheen de eeuwen die volgden verzandde het Zwin en dreigde Gent zijn concurrentiepositie kwijt te raken aan Antwerpen. Met de groeiende linnenhandel wouden de Gentenaren dit niet laten gebeuren en als oplossing kwam de Sassevaart of Gentse Vaart uit de bus.
In het begin liep de Sassevaart tot de Graaf Jansdijk (dijk ongeveer ter hoogte van wat nu de grens tussen België en Nederland is) waar er overslag plaatsvond tussen de zeeschepen en binnenschepen. Deze mocht niet doorbroken worden want de Graaf Jansdijk was op dat moment een belangrijke waterkering. Het geeft aan tot hoe ver de zee in die tijd vrij spel had.
Midden de 16de eeuw werd de dijk dan toch doorbroken en werden 2 sluizen gebouwd ter hoogte van wat we nu als Sas van gent kennen. Naast handel werden de sluizen ook gebruikt voor afwatering en om overstromingen te vermijden. Tijdens de 80-jarige oorlog werd Gent echter afgesloten van de Schelde omdat het Sas van Gent in handen was van het Staatse leger en Gent bij de Spanjaarden behoorde.
Als reactie op de afsluiting werd het kanaal Gent-Brugge-Oostende gegraven. Maar omdat de vroegere handelsprivileges werden afgeschaft, was er weinig activiteit.
Toen de Zuidelijke Nederlanden herenigden in 1815 kwam de gedachte van een kanaal naar de Honte weer op. Nog geen 10 jaar later werd beslist om de Sassevaart te verlengen tot in Terneuzen en zie daar: de geboorte van het Kanaal Gent-Terneuzen.
Het kanaal Gent-Terneuzen
Toen in 1923 koning Willem I besliste om de Sassevaart door te trekken tot in Terneuzen, was het kanaal Gent-Terneuzen 4,5 meter diep en 10 meter breed (bodemniveau). 4 jaar na deze beslissing werd het kanaal plechtig geopend.
Zo goed als samen met de opening van het Kanaal Gent-Terneuzen werd in 1829 het eerste dok van de haven van Gent, het Handelsdok, in gebruik genomen.Dit was de eerste aanzet voor wat we nu kennen als de Oude dokken.
Nog geen 3 jaar na de opening van het kanaal was er al geen vaart meer mogelijk omdat Nederland de Westerschelde had afgezet als reactie op de onafhankelijkheid van België. Om alle handel te vermijden met Nederlandse schepen werd door België ter hoogte van Zelzate palen in het water geplaatst. Het kanaal verzandde snel door gebrek aan onderhoud en actieve scheepvaart.
Eind de 19de eeuw klaarde de lucht eindelijk op en werd het kanaal van Gent naar Terneuzen verdiept en verbreed. Nu komen we op een diepte van 6,5 meter en breedte van 17 meter op de bodem.
De haven van Gent zelf: bouw van verschillende dokken
Omdat de schepen groter werden en er meer en meer scheepvaart was in de haven van gent werd de infrastructuur aangepakt:
Rond de eeuwwisseling stijgt de vraag naar havendokken en in 1900 wordt een uitbreidingsplan aangenomen. Zo werden onderstaande dokken gebouwd:
Door de economische crisis in de jaren 30 van de 20ste eeuw was er van uitbreiden niet veel meer sprake. De tweede helft van de 20ste eeuw werden de havenactiviteiten langzaam verplaatst naar de nieuwe haven. Grotere schepen en een gebrek aan plaats voor uitbreiding zorgden ervoor dat de Oude dokken minder werden gebruikt.
Deze nieuwe impuls zorgde voor:
De haven bloeit als nooit tevoor… Naast een toegangspoort tot Vlaanderen en Europa geeft de haven ruimte tot ondernemen. Natuurlijk zijn er veel maritiem-industriële activiteiten maar ook verschillende dienstenbedrijven vestigen zich in de haven van gent omwille van de vlotte bereikbaarheid en centrale ligging (opslag en distributieactiviteiten).
North Sea Port
Sinds 2018 bundelen de havens van gent, Terneuzen en Vlissingen hun krachten. De Nederlandse havens waren sinds 1998 reeds met elkaar verbonden onder één havenschap dat in 2011 de vorm kreeg van een overheids-NV.
De fusie zorgt er nu voor dat North Sea Port de nummer 3 van de Europese havens is (toegevoegde waarde). Nummer 10 als we het goederenverkeer bekijken binnen de Europese zeehavens.
Nog enkele hallucinante cijfers:
De toekomst: Seine-Scheldeverbinding
De Seine-Scheldeverbinding is een groot Europees TEN-T project dat deels in uitvoering is. Het project wil zeven Europese havens met elkaar verbinden via bestaande te verbeteren waterwegen en een nog te graven kanaal.
Enkele punten op de agenda zijn:
Het zal wellicht nog jaren duren alvorens de Seine-Scheldeverbinding in gebruik zal komen maar werkgelegenheid verzekerd. Er zullen dus nog veel vacatures in North Sea Port bijkomen...
Havens zijn een aantrekkelijk plaats om te werken voor zowel bedienden als arbeiders. Maar hoe zoek je vacatures in de haven van Gent, Vlissingen of Terneuzen?
Als je wil gaan werken in de haven van Gent of bij uitbreiding North Sea Port dan wil je niet te lang pendelen van en naar je werk. We geven je alle mogelijkheden voor een vlotte rit van en naar North Sea Port.
De Afrikalaan ligt aan de oudste dokken van de haven: het Handelsdok en het Achterdok. Op dit moment zijn er een kleine 50 bedrijven actief en dit komt overeen met bijna 750 werknemers. Een bruisende werkomgeving dus.
Als we binnen de haven van Gent praten over Gent West dan is dit het stukje North Sea Port boven Evergem tot aan de Nederlandse grens. Is het interessant om daar jobs te zoeken?
